Bài 1: Lý tưởng tu học và mục đích tu học của Thích Minh Tuệ

 

 

 

Thích Minh Tuệ xác định lý tưởng tối cao của mình là tu hành để đạt Vô thượng Chánh đẳng Chánh giác – tức giác ngộ hoàn toàn như Đức Phật. Ông từng công khai nói: “Ước nguyện của con là tu thành Vô thượng Chánh đẳng Chánh giác. Ai không tin có Phật A Di Đà, con phát nguyện tu thành A Di Đà…”​. Điều này cho thấy mục tiêu của ông không chỉ dừng ở giải thoát cho bản thân, mà còn nỗ lực thành tựu quả vị Phật (như Phật A Di Đà) để chứng minh và tiếp nối con đường giác ngộ.

 

Mục đích trước mắt của Thích Minh Tuệ là rèn luyện và hoàn thiện bản thân theo lời Phật dạy, chứ không nhằm thuyết giảng hay truyền bá đạo pháp cho người khác ở giai đoạn hiện tại. Ông nhấn mạnh rằng tất cả giáo pháp Đức Phật đã dạy đầy đủ rồi, ông chỉ muốn thực hành những lời dạy đó để tự hoàn thiện mình​. Ông khẳng định: “Con chỉ muốn học tu. Con không có mục đích tuyên truyền hay rao giảng gì cả. Tất cả lời Phật dạy đều có trên mạng”​. Chỉ khi nào tu chứng được Chánh đẳng Chánh giác thì ông mới tính đến việc hoằng pháp: “Khi nào con thành tựu được chánh đẳng chánh giác con mới giảng pháp cho mọi người... Bây giờ ai muốn học thì cứ lên mạng nghe giảng của các sư thầy”. Như vậy, lý tưởng tu học của Thích Minh Tuệ tập trung vào tu hành tinh tấn để giác ngộ, không mưu cầu danh xưng hay vai trò “sư thầy” trước công chúng. Ông tự xem mình là người tu học bình thường, thậm chí “hèn mạt, thấp kém nhất xã hội, ngày ngày đi ăn xin, chịu sỉ nhục”​ – cách nói thể hiện đức khiêm tốn tột bậc của ông.

 

Để đạt được lý tưởng đó, Thích Minh Tuệ chọn con đường tu hành khổ hạnh Đầu-đà 13 hạnh. Từ năm 2017, ông phát nguyện thực hành đủ 13 pháp đầu-đà như: đi khất thực một bữa mỗi ngày, không sở hữu tiền bạc, mặc y phục vá từ vải vụn, ngủ ngoài trời hoặc nghĩa địa, không nằm khi ngủ,... nhằm sống đời tối giản “vô sở hữu”​. Ông thực hiện nghiêm ngặt: đầu trần, chân đất, không dùng tiền, ngày ăn một bữa, đêm nghỉ dưới gốc cây hoặc nghĩa địa​. Suốt 7 năm tu hành âm thầm, không ai theo dõi, ông đã giữ giới luật rất nghiêm như vậy​. Có thể thấy, lý tưởng tu học của ông gắn liền với việc tuân thủ giới luật và khổ hạnh ở mức độ cao nhất có thể, với niềm tin rằng giữ giới mới đạt định và tuệ​. Mục đích cuối cùng là đạt giải thoát hoàn toàn (“con đi tu là để cầu giải thoát”​) và nhờ đó đền đáp công ơn cha mẹ cũng như giúp ích chúng sinh một cách viên mãn về sau​.
 
Ngoài ra, Thích Minh Tuệ còn phát nguyện bộ hành suốt đời – tức đi bộ hành hương cho đến cuối đời mình​. Ông xem đây vừa là cách tu vừa là cách “xúc chạm để thử thách” bản thân trước các chướng ngại cuộc đời​. Ban đầu ông ẩn tu một mình trong hang đá, nhưng nhận ra ở yên một chỗ thì ít cơ hội đối diện tham-sân-si, nên quyết định ra đi bộ hành khắp nơi để trui rèn tâm tính​. Như ông nói: “Phật bày như thế nào, con làm theo thế ấy... Con chưa vào định được. Con còn đang học”​, thể hiện sự kiên trì học hỏi và hành trì đúng theo lời Phật dạy, từng bước một, không bỏ cuộc.

 

Tóm lại, lý tưởng và mục đích tu học của Thích Minh Tuệ mang tính cá nhân giác ngộ rất cao, với quyết tâm mạnh mẽ tu hành khổ hạnh trọn đời để cầu giải thoát và giác ngộ hoàn toàn. Ông giữ vững lập trường không cầu danh lợi, không tự nhận là “sư thầy” hay giảng đạo sớm, mà khiêm cung tu tập với tâm nguyện lớn. Điều này đã thu hút sự quan tâm của nhiều người, vì họ thấy ở ông hình ảnh một hành giả quyết chí, vượt lên lối tu hành “thông thường” để hướng tới lý tưởng tối thượng​.

 

Tu học một mình hay cùng người đồng hành?
 

Quan điểm của Thích Minh Tuệ về việc tu một mình hay có người đồng hành có thể hiểu qua lời nói và hành động của ông trong quá trình hành đạo:

 

- Khi mới khởi hành: Thích Minh Tuệ bắt đầu hành trình một mình. Suốt ba chuyến bộ hành xuyên Việt (2017–2023), ông độc hành âm thầm, “một mình mình biết, một mình mình hay” không ai hay biết đến​. Ông chọn cách ẩn tu giữa xã hội – tức tuy đi qua nhiều nơi nhưng không tìm kiếm sự chú ý. Việc một mình cũng thuận lợi cho hạnh đầu-đà: ông có thể nghỉ bất cứ đâu (dưới gốc cây, nghĩa địa), không phụ thuộc chỗ ở cố định​.

 

- Khi có người muốn đi theo: Đến hành trình thứ tư (2024), tên tuổi ông bắt đầu được biết đến trên mạng xã hội. Nhiều người hiếu kỳ và kính mộ đã đi theo ông trên đường ngày càng đông, có lúc “hàng nghìn người bám theo” gây cản trở giao thông và ảnh hưởng đến sự tĩnh lặng của ông​. Trước tình trạng đó, chính quyền đã phải can thiệp, khuyên ông nên ẩn tu hoặc về chùa nhưng ông từ chối: “Nếu ẩn tu thì chỉ tu cho một mình mình siêu thoát thôi” – ông giải thích lý do không ẩn dật trốn đời, vì làm vậy thì chỉ mình ông hưởng lợi ích​. Lập trường của ông là tiếp tục bộ hành giữa cuộc đời như hạnh nguyện đã phát, dù điều đó thu hút người khác chú ý.

 

- Không chủ trương lôi kéo đệ tử: Khi chứng kiến nhiều người (kể cả vài người mặc áo nâu giống tu sĩ) đi theo, ông khẳng định “họ không phải đệ tử của mình”​. Ông không tự nhận ai là học trò hay xưng mình là thầy của họ. Thích Minh Tuệ chỉ coi những người xuất gia trẻ đi cùng là “bạn đồng tu”, có duyên thì cùng đi, hết duyên thì họ tự rời đi​. Ông nói: “Con có phải là sư phụ của họ đâu, họ có là học trò của con đâu, chỉ là bạn đồng tu... có duyên thì cùng đi tập học với nhau, hết duyên thì tự ra đi…”​. Như vậy, quan điểm của ông là không ràng buộc người đồng hành bằng quan hệ thầy-trò, mọi người đều bình đẳng tu học và tự nguyện.

 

- Không ngăn cản nhưng đặt nguyên tắc: Thích Minh Tuệ cho biết ai muốn đi cùng thì ông không cản​. Ông thỉnh thoảng trò chuyện, khuyên nhủ những người theo ông rằng hãy xin phép gia đình trước khi đi cùng, và “nếu khi nào cảm thấy không muốn tiếp tục hành trình thì có thể trở về nhà”​. Điều này cho thấy ông tôn trọng lựa chọn cá nhân của người đồng hành, không ép buộc họ phải đi hết hành trình. Tuy nhiên, ông cũng đặt ra nguyên tắc: người đi cùng không được nhận tiền bạc hay làm việc gây ảnh hưởng tới hạnh nguyện không tiền tài của ông. Ông nhấn mạnh: nếu ai đó lợi dụng việc đi theo ông để nhận tiền, phát tờ rơi quyên góp thì “ai làm người nấy chịu hậu quả” và ông không liên quan​. Bản thân ông mang đủ đồ đạc cho mình và “không cần những người đi cùng bảo vệ hay nhận tiền thay”​. Nguyên tắc này phù hợp với giới hạnh mà ông giữ (không tiền bạc, không vụ lợi).

 

- Trải nghiệm tu một mình vs. có đoàn: Trong cuộc phỏng vấn với BBC, Thích Minh Tuệ chia sẻ cảm nhận về việc đi một mình so với đi cùng nhiều người. Ông thừa nhận có sự khác biệt: “Đi một mình thì thoải mái hơn, được tự do hơn. Còn đi với mọi người thì nhiều thứ phải thay đổi, như tìm chỗ nghỉ cũng phải rộng hơn”​. Khi một mình, ông có thể “rúc vào đâu cũng được” để nghỉ; còn có đoàn thì phải tính chỗ nghỉ ngơi và có người hỗ trợ sắp xếp trước​. Dù mất một phần tự do, ông nhìn nhận mặt tích cực: có người đồng hành hỗ trợ thông báo với chính quyền, lo chỗ nghỉ trước thì hành trình “cũng tốt đẹp, hạnh phúc”​. Như vậy, ông không phủ nhận lợi ích của việc có người đồng hành, đặc biệt trong bối cảnh hành trình dài qua nhiều quốc gia cần hậu cần (như thông báo với địa phương, lo thủ tục).

 

- Tâm thái “đông người như một mình”: Quan trọng nhất, Thích Minh Tuệ nhấn mạnh yếu tố nội tâm. Ông cho rằng đi một mình hay với nhiều người cũng không quan trọng bằng cái tâm khi tu. Ông nói: “Đi một mình hay nhiều người quan trọng là ở cái tâm của mình... nếu tâm mình tĩnh, không động thì ở giữa mọi người cũng như một mình”​. Ngược lại, nếu tâm còn vọng động, còn nghĩ ngợi vẩn vơ về người khác thì “một mình mà tâm loạn... cũng thành như đông”​. Triết lý này cho thấy ông tu tập định lực để giữ tâm an tịnh giữa hoàn cảnh nào. Dù xung quanh có người hay không, ông cố gắng duy trì sự tỉnh giác như chỉ có một mình, không để hoàn cảnh chi phối tâm.

 

Từ những điểm trên, có thể thấy quan điểm của Thích Minh Tuệ về tu một mình hay cùng người khác khá linh hoạt nhưng nhất quán với mục tiêu tu hành của ông. Ông ưu tiên tự do và kỷ luật cá nhân khi một mình, nhưng cũng không chối bỏ sự giúp đỡ và đồng hành nếu điều đó xảy ra một cách tự nhiên (có “duyên”). Mấu chốt là giữ vững tâm tu: không ỷ lại vào người khác cũng không quá chấp vào việc phải cô độc tuyệt đối. Trên thực tế, ông đã trải qua cả hai trạng thái: độc hành nhiều năm liền, và giai đoạn gần đây có một nhóm nhỏ sư tháp tùng. Sự thích ứng này cho thấy ông hiểu rõ ưu nhược điểm của mỗi cách và luôn nhắc nhở bản thân cũng như người đi cùng giữ chánh niệm, kỷ cương trên đường tu.
 

 

Bài 2: So sánh phát ngôn và hành động: Thích Minh Tuệ có bất nhất không?