Hoàng Tuấn
Báo chí từng là nguồn thông tin chính thống, có sức ảnh hưởng lớn trong việc phản ánh thực trạng xã hội, giúp cơ quan chức năng vào cuộc. Tuy nhiên, với sự phát triển của mạng xã hội, nhiều vụ điều tra, khởi tố lại bắt nguồn từ những bài đăng trên Facebook, TikTok, thay vì từ báo chí. Trong khi báo chí chậm chạp do quy trình kiểm duyệt, mạng xã hội lại lan truyền thông tin nhanh chóng, dù có thể thiếu kiểm chứng.Vậy giá trị báo chí còn ở đâu? Liệu luật báo chí có nên được điều chỉnh để giúp báo chí theo kịp thời đại? Hay báo chí cần phải định vị lại vai trò của mình, trở thành kênh kiểm chứng thông tin đáng tin cậy, sâu sắc hơn thay vì chỉ chạy theo tốc độ của mạng xã hội?
Trong quá khứ, báo chí từng là nguồn thông tin chính thống, là cầu nối giữa người dân và chính quyền. Mỗi bài báo không chỉ phản ánh thực tế mà còn có sức mạnh định hướng dư luận, tạo ra những thay đổi lớn trong xã hội. Các cơ quan chức năng xem báo chí như một kênh tố giác tội phạm, là cơ sở để xây dựng báo cáo, thành tích. Khi một tờ báo lên tiếng, những người có trách nhiệm phải vào cuộc.
Nhưng thời thế đã thay đổi. Sự bùng nổ của mạng xã hội đã tạo ra một mặt trận truyền thông hoàn toàn mới. Nếu như trước đây, mạng xã hội chỉ là một kênh thông tin phi chính thống, thì nay, chính nó lại đang chi phối nhiều mặt của đời sống. Hàng loạt vụ việc bị điều tra, khởi tố xuất phát từ một bài đăng trên Facebook, một video trên TikTok, hay một dòng trạng thái trên X (Twitter). Trong khi đó, báo chí truyền thống dù đưa tin nhưng đôi khi lại rơi vào cảnh… không ai quan tâm.
Báo chí chậm hơn mạng xã hội?
Sự khác biệt rõ ràng nhất giữa báo chí và mạng xã hội chính là tốc độ. Một thông tin trên mạng xã hội có thể lan truyền trong vài phút, nhưng một bài báo thì phải trải qua nhiều khâu kiểm duyệt, biên tập. Trong một số trường hợp, khi báo chí đăng tải thì sự kiện đã lắng xuống, dư luận đã có câu trả lời từ những kênh khác.
Thậm chí, có những vụ việc báo chí đăng nhưng chẳng mấy ai để ý, trong khi chỉ cần một đoạn clip ngắn trên mạng xã hội lại có thể khiến cả xã hội xôn xao. Điều này khiến không ít nhà báo, phóng viên tự hỏi: Giá trị báo chí còn ở đâu? Khi chính quyền chỉ vào cuộc nếu có đơn tố cáo, nhưng nay, họ cũng có thể hành động chỉ bằng một bài đăng lan truyền trên mạng, vậy vai trò của báo chí truyền thống có còn quan trọng?
Khi báo chí bị "gò bó" trong luật pháp
Một trong những lý do khiến báo chí mất dần sức hút là sự ràng buộc bởi các quy định pháp luật. Luật báo chí hiện nay yêu cầu thông tin phải qua kiểm duyệt chặt chẽ, đảm bảo tính chính xác, khách quan. Đây là điều cần thiết để tránh tin giả, nhưng cũng chính vì thế mà báo chí trở nên chậm chạp so với mạng xã hội.
Trong khi đó, mạng xã hội gần như không có rào cản. Mọi người có thể đăng tải bất kỳ thông tin nào, dù đúng hay sai, mà không phải chịu trách nhiệm tức thì. Thậm chí, nhiều trang tin điện tử còn lấy nội dung từ mạng xã hội để đăng lại, thay vì ngược lại như trước đây. Điều này đặt ra một câu hỏi lớn: Báo chí truyền thống có đang tụt lại phía sau?
Có nên sửa đổi luật báo chí?
Nếu muốn lấy lại vị thế, báo chí cần có sự thay đổi, và điều đầu tiên là cần một khung pháp lý cởi mở hơn. Luật báo chí có nên cho phép nhà báo được quyền điều tra mạnh mẽ hơn? Có nên nới lỏng các quy trình kiểm duyệt để thông tin đến với công chúng nhanh hơn? Và quan trọng hơn, có nên xem xét lại vai trò của báo chí trong thời đại số?
Bởi nếu không thay đổi, báo chí truyền thống có thể sẽ tiếp tục bị mạng xã hội lấn át, dần trở thành một kênh thông tin "hậu kỳ" thay vì "tiên phong". Nhưng nếu thay đổi, thì làm thế nào để vừa đảm bảo tính chính xác, vừa không để báo chí rơi vào vòng xoáy tin giả, giật gân như những gì đang diễn ra trên mạng xã hội?
Báo chí phải khác biệt để tồn tại
Báo chí vẫn có giá trị riêng, nhưng nó cần tạo ra sự khác biệt. Nếu mạng xã hội nhanh nhưng đầy rủi ro về tin giả, thì báo chí phải là kênh kiểm chứng thông tin đáng tin cậy. Nếu mạng xã hội dựa vào sự bùng nổ tức thời, thì báo chí phải cung cấp cái nhìn sâu sắc, đa chiều.
Thay vì chạy theo mạng xã hội, báo chí cần tìm lại bản sắc của mình: chính xác, khách quan, có chiều sâu và trách nhiệm với xã hội. Đó mới là giá trị thực sự của báo chí – không phải chỉ để đưa tin, mà còn để định hướng và tạo ra những thay đổi có ý nghĩa.
Tags: sâu sắc, tuy nhiên, thông tin, cơ quan, kịp thời, ảnh hưởng, phát triển, có thể, giá trị, phản ánh, xã hội, trở thành, báo chí, thay vì, vai trò, nhanh chóng, trong khi, thực trạng, chậm chạp, quy trình, kiểm duyệt
