Tôi muốn được yên lặng

0 giờ 13 phút, chuông điện thoại rung như một con côn trùng mắc kẹt trong vỏ gối. Nam chồm dậy. Mưa đêm gõ đều trên mái tôn, thành phố bị bọc trong thứ tối đen ẩm thấp mà người ta vẫn quen miệng gọi là “thời tiết của những điều đã qua hạn sử dụng”.

 

Màn hình sáng lóa. Ở đầu tin nhắn là cái tên đã từng đứng đầu mọi danh sách trong đời anh—trước kỳ nghỉ hè, trước thuế thu nhập, trước cả những bản thảo dang dở—“Hồng”

 

Tin nhắn hiện ra dài, nhiều dấu ngắt câu lộn xộn, như thể người viết vừa đau vừa tức vừa muốn thả hết ra một lần. Nam đọc, cảm thấy như có một lưỡi dao mảnh cứa vào ngực. Cuối cùng, chỉ còn một câu đọng lại rõ ràng nhất: “Tôi chỉ muốn được yên lặng.”

 

Những chữ ấy đập vào mí mắt Nam như một nắm tro. Anh có cảm giác mình đang ngồi trên nắp một chiếc trống lớn, càng cố giữ im thì âm vang càng dội xuống bụng.

 

Ở góc bàn là bản thảo cuốn tiểu thuyết mới, dày như một viên gạch chưa nung. Anh đã đặt tên tạm là Những người đi qua chữ nghĩa. Trong chương mười chín, anh đã viết về một cuộc cãi vã giữa hai vợ chồng—những câu văn đậm đặc hơi người thật mà anh tưởng mình đã biết cách pha loãng. Nhưng một người bạn trong nhóm viết đã chụp màn hình vài đoạn, ném lên một diễn đàn có hàng chục nghìn thành viên. Cả tuần lễ, thông báo đổ về như mưa đá. Hình như trong một buổi tối nào đó anh quên chuyển chế độ riêng tư, hoặc chính anh—vì một cơn tự ái mơ hồ—đã để cho bản thảo hé cửa.

 

Những cái tên cũ lũ lượt quay về dưới dạng bình luận. Những người chưa từng gặp Hồng bỗng kể lể như họ đã từng uống cà phê với cô. Những người chưa từng đọc hết một trang văn bỗng quyết định tương lai đạo đức của hai con người. Lời nói phình ra như bong bóng xà phòng, phản chiếu biến dạng những khuôn mặt.

 

Và bây giờ là tin nhắn. Dài như một lời sám hối, nhưng không phải của anh.

 

***

 

Nam từng tin chữ nghĩa cứu người. Thời hai mươi lăm tuổi, anh viết những bài phóng sự chỉn chu, kiêu hãnh như một người thợ mộc đo ni đóng giày. Anh đi qua các xóm nghèo, những mái nhà tạm bằng tôn nóng, những đôi mắt ướt vì bệnh tật. Anh từng tin rằng chỉ cần viết ra, sự thật sẽ được lắng nghe. Cái tốt sẽ thắng vì nó đúng, hoặc ít nhất vì nó có một biên tập viên biết sắp xếp câu cú.

 

Rồi anh gặp Hồng một cô gái đứng ở ngã tư, tay ôm một bó hoa quấn bằng giấy báo, cười như thể cô sắp thôi không tin vào trần gian nữa. Hỏi ra mới biết cô vừa rời nơi làm việc cũ, muốn chuyển sang một công ty có giờ hành chính tử tế hơn. Hai người hẹn nhau đi bộ quanh hồ. Cô nói cô thích những câu chuyện có ánh sáng ở cuối đường hầm. Anh bảo anh cũng thế. Họ cưới nhau vào một ngày trời nhiều gió, và bức ảnh cưới duy nhất được treo trong nhà lại là tấm chụp sau thánh lễ, nơi ánh nắng xiên thành những sợi tơ mỏng trên vai áo trắng của Hồng.

 

Những năm đầu, họ dành thói quen cho nhau: mỗi buổi sáng đi bộ chậm qua con đường có hàng me già, đọc một đoạn Kinh Thánh, pha hai ly cà phê. Cuối tuần đưa nhau ra ngoại ô, đến một quán nhỏ nghe nhạc Trịnh. Những điều bình thường, nhưng chính sự bình thường ấy là nắp thủy tinh chụp lên ngọn nến trong gió.

 

Song công việc của Nam không bình thường mãi. Anh chuyển sang viết dài hơi, văn chương hơn, lẫn với đời tư nhiều hơn. Anh quan sát những đổ vỡ chung quanh như một bác sĩ pháp y, ghi chú, cất giữ, rồi đưa vào truyện. Hồng đọc bản thảo, có lần đặt xuống bàn rất khẽ, nói: “Anh cho em ở ngoài những trang này được không?”

 

“Anh chỉ mượn cảm giác,” Nam nói, “không mượn con người.”

 

Nhưng cảm giác cũng có dây thần kinh, có mạch máu, có đôi mắt biết nhìn vào bếp, vào giường, vào chỗ người ta cất riêng những vết bầm. Khi chương mười chín lộ ra ngoài, người ta không còn phân biệt đâu là mượn, đâu là thật. Hồng thành nhân vật, nhân vật thành Hồng. Tiếng xì xào thành một đám mây lạ màu, chụm đầu lên trần nhà họ.

 

***

 

Tin nhắn đêm ấy như một nhát dao lược, kéo một đường trắng dọc ký ức. Nam nhớ lại những ngày họ nắm tay đi ngoài hiên, tiếng dép kéo xào xạc. Nhớ một mùa mưa cũ, Hồng ngồi bó gối, bảo: “Nếu có một thứ làm em sợ nhất, đó là bị biến thành câu chuyện của người khác.” Nam bật cười khi đó, tưởng cô nói đùa. Bây giờ anh biết cô không đùa.

 

Bình minh sau đêm mưa, Nam đến nhà thờ. Nhà thờ vắng, chỉ có hai bà cụ lầm rầm lần tràng hạt. Anh quỳ xuống, trán chạm hàng gỗ lạnh. Anh không cầu xin điều lớn lao nào. Anh chỉ xin cho mình im được. Nhưng xin là một chuyện, im lại là chuyện khác. Bản thảo vẫn nằm ở nhà, nhân vật đang chờ anh điều khiển số phận của họ như những con rối ngước mắt lên trần các rạp. Một tác giả không viết nữa thì giống gì? Một con thuyền không bơi nữa thì là bến hay là đá?

 

Đến trưa, anh gặp cha xứ ở sân sau, nơi những chậu vạn niên thanh đang mọc theo cùng một hướng. Cha cười hiền: “Cái tôi to thì Chúa khó chui qua.” Nam chợt hiểu có những lúc hạ cái tôi không phải là hèn nhát, mà là mở cửa.

 

Về nhà, anh mở máy tính. Inbox vẫn nhảy như bắp rang. Một người nói anh dũng cảm. Một người khác nói anh đê tiện. Một tài khoản lạ gửi ảnh chụp trước nhà, hỏi xem hàng rào mới sơn khi nào, rồi kể rằng những nhà văn phản bội luôn gặp tai nạn. Nam nhớ đến câu trong tin nhắn: “Tôi chỉ muốn được yên lặng.” Bàn tay anh túa mồ hôi.

***

 

Họ gặp lại nhau ở quán cà phê nhỏ gần hồ, nơi lần đầu họ xếp hàng mua hai ly đen nóng. Bây giờ quán đã đổi tên, treo thêm mấy khung ảnh chụp những con đường cũ. Bàn kế bên có đôi vợ chồng trẻ, cô gái kẹp chiếc kính râm lên tóc, cười khúc khích vì chàng trai vẽ một trái tim méo mó trên bọt cà phê.

 

Hồng đến, áo khoác màu be, không trang điểm. Cô ngồi nghiêng một chút, như mọi khi. Nam đặt lên bàn một túi giấy có cuốn sách anh mới in—không phải cuốn đang ồn ào, mà là một tập truyện ngắn anh viết những năm trước khi cưới. “Anh sẽ ký tặng em, nếu… em muốn,” anh nói, và dừng lại, sợ mình đang diễn.

 

“Anh có mang bút không?” Hồng hỏi. Nam gật. Cô đẩy túi sách lại. “Ký đi. Nhưng đừng ký tên anh. Ký tên ‘Người đã từng học im lặng’.”

 

Nam cầm bút, chữ bỗng thấy mình lóng ngóng. Anh ký rất chậm. Trong khoảnh khắc ấy, anh hiểu mình đã dùng chữ như lưỡi dao mổ xẻ quá lâu. Anh viết thêm: “Cám ơn đã dạy tôi rút dao khỏi tim người khác.”

 

Hồng cười khẽ. “Anh có biết vì sao em viết tin nhắn tối qua không?”

 

“Vì em giận.”

 

“Có. Nhưng còn vì em sợ. Em sợ rằng nếu tiếng ồn tiếp diễn, em sẽ không nghe được tiếng em nói với chính mình. Em sợ bị biến thành khán giả bất đắc dĩ của cuộc đời em.”

 

Nam nhìn ra ngoài cửa kính. Trời đã tạnh, mặt hồ như một mảnh thiếc ai quên đánh sáng. “Anh xin lỗi,” anh nói. “Anh xin lỗi vì đã lấy cảm xúc làm nguyên liệu. Có lẽ… anh quên mất cảm xúc cũng là một sinh linh.”

 

Hồng nhấp trà. “Sự thật luôn có giá, nhưng có khi người trả không phải người mua.”

 

Họ ngồi một lúc lâu không ai nói. Im lặng kéo ghế lại, ngồi cùng họ như một người bạn cũ không cần làm quen. Nam thấy việc không nói cũng có nhịp điệu riêng: nhịp tay nâng ly, nhịp mắt chạm rồi lướt đi, nhịp những bóng cây loang chậm trên mặt bàn.

 

Khi đứng dậy, Hồng nói: “Đừng viết về em. Nếu anh cần một cái kết cho cuốn sách, anh có thể viết rằng nhân vật đã chọn giữ yên lặng và bước ra khỏi câu chuyện của người khác.”

 

“Còn nhân vật nam?”

 

“Nhân vật nam học cách viết bằng cách không viết về người ấy nữa.”

 

Nam gật đầu. Anh mở cửa cho Hồng, một thói quen cũ. Cô đi nhanh xuống bậc, gót giày gõ hai tiếng, rồi tan vào đám người. Nam vẫn đứng lại nhìn theo một cái áo khoác be, cho đến khi anh nhìn thấy chính mình trong kính cửa—một người đàn ông đang tập thở.

 

***

 

Đêm về, Nam ngồi trước màn hình trắng. Anh đặt tên file mới: Bài học im lặng. Con trỏ nhấp nháy. Anh không còn sợ nữa. Trong đầu anh hiện một bức thư, nhưng không phải thư gửi Hồng, mà là thư gửi chính những người vô hình ngoài kia—những cái tên chưa từng nhìn thấy mặt.

 

Anh viết:

 

“Thưa các bạn, tôi không biết phải gọi các bạn là gì cho đúng. Bạn đọc, hay người qua đường, hay những đôi mắt từng lướt qua cuộn băng đời sống của người khác rồi dừng lại ở một khung hình mình thích. Tôi đã từng là kẻ mời các bạn vào xem. Dù lịch sự hay bất lịch sự, dù bán vé hay miễn phí, tôi đã từng giăng dây và mở cửa.

 

Hôm nay tôi xin phép hạ dây xuống. Không phải vì tôi ghét các bạn. Càng không phải vì tôi bỗng dưng biết điều. Chỉ là, tôi chợt thấy nếu không biết dừng, chữ nghĩa sẽ biến thành những cái bóng. Mà cái bóng thì không biết đứng yên, nó quệt vào ai cũng để lại vệt.

 

Có một người đã nhắn cho tôi giữa đêm: ‘Tôi muốn được yên lặng.’ Câu ấy, hóa ra, là một lời cầu nguyện. Và cũng là một bản án. Nó phán xử những thói quen dông dài của tôi, phạt tôi bằng cách bắt tôi ngồi trong phòng trắng, nghe tiếng thở của mình. Tôi chấp nhận án ấy.

 

Có thể các bạn sẽ bảo tôi hèn. Có thể các bạn sẽ bảo tôi phản bội sự thật. Nhưng tôi tin có những sự thật thuộc về phòng kín. Nếu đem ra ngoài, nó sẽ đóng băng trên lưỡi người kể, không còn là sự thật nữa mà thành cái cớ. Có những thương tích cần được băng lại trong bóng tối để khỏi nhiễm trùng ánh nhìn.

 

Nên, nếu có thể, lần này, xin các bạn đi qua nhà tôi như đi qua một ngã tư vắng. Đèn xanh đang bật. Không cần dừng lại.”

 

Anh lưu file, không đăng. Cảm giác như vừa đặt một bó hoa ở nơi không ai nhìn thấy, chỉ người cần thấy sẽ thấy.

 

***

 

Những ngày sau, Nam tập lại những thói quen cũ đã lẫn bụi: buổi sáng đi bộ dưới hàng me, buổi trưa tắt điện thoại một giờ, buổi tối đọc to một trang sách không dính dáng đến nghề. Anh gọi điện xin lỗi Hồng lần nữa. Anh ngồi với cha xứ, nghe kể chuyện một người thợ mộc Galilê đã im lặng hầu hết cuộc đời.

 

Có một chiều, anh ngang qua hiệu sách quen, nhìn thấy một cô gái đang lựa một cuốn tập truyện. Cô đọc nửa bìa sau, mỉm cười. Nam không biết cô có mua không. Anh chợt hiểu nụ cười của người đọc là một thứ ánh sáng không thể cưỡng bức. Nó tới khi mình không kêu gọi. Nó tới khi mình thôi giơ cao biển hiệu về những điều to tát, và chỉ để một chiếc ghế ngoài hiên.

 

Đêm ấy, mưa trở lại. Chuông tin nhắn rung lên một lần nữa. Anh mở ra: Hồng gửi một bức ảnh chụp góc ban công. Mấy giọt mưa nằm trên song sắt như những con cá bơi ngược. Dưới ảnh là một dòng: “Cám ơn.”

 

Chỉ thế. Nam không trả lời. Không phải anh lạnh lùng. Chỉ là anh học cách để một chữ rơi xuống yên, không khua sóng.

 

***

 

Cuối mùa mưa, tập bản thảo của Nam đổi một bộ xương khác. Anh xếp lại chương mười chín thành chuyện của một người đàn ông không tên, sống trong một thành phố không tọa độ. Người đàn ông ấy đem những mảnh vỡ của mình ra phơi nắng rồi lại nhặt vào, hiểu rằng nắng không chữa lành, chỉ phơi bày. Và phơi bày không phải lúc nào cũng là liệu pháp.

 

Nhà xuất bản hỏi: “Sách ít kịch tính đi, anh có ngại không?” Nam trả lời: “Tôi muốn giữ lại những khoảng lặng giữa các chương.” Biên tập viên thở dài: “Khoảng lặng khó bán lắm.”

 

Nam cười: “Có những người mua khoảng lặng để về đặt giữa nhà.”

 

Cuốn sách in ra, bìa hai màu xám nhạt. Buổi ra mắt, Nam không mời nhiều người. Anh đặt một ghế trống trên sân khấu. Giới thiệu xong, anh nói: “Chiếc ghế này dành cho nhân vật đã chọn bước ra khỏi câu chuyện.” Không ai ngồi vào. Và đó là cách chiếc ghế làm tròn vai của nó.

 

Một độc giả đứng lên, hỏi: “Anh có hối hận khi không kể hết?”

 

Nam đáp: “Tôi hối hận vì đã từng nghĩ kể hết là một nghĩa vụ.”

 

Sau buổi ra mắt, anh đi bộ về nhà. Trên đường, anh nghe tiếng rao đêm: “Ai bún bò, ai bún bò…” Tiếng rao kéo dài như một câu hát lạc điệu mà ấm. Anh dừng ở vỉa hè, ăn một tô. Sợi bún mềm, nước dùng vừa, khúc gân bò cắn vào nghe rụm rụm. Anh thấy mình trở lại thân phận một người bình thường: ăn để sống, chứ không để kể.

 

***

 

Nam về nhà muộn. Thành phố đã trút bớt tiếng ồn. Anh mở cửa, bật đèn bếp. Trên bàn có một tờ giấy nhỏ: “Đừng quên uống thuốc.” Chữ của Hồng. Anh cầm tờ giấy lên, sờ vào mặt mực đã khô, như sờ vào một vết thương đang lên da non. Anh để tờ giấy vào cuốn Bài học im lặng—file anh chưa đăng bao giờ—như một đánh dấu. Có thể một ngày nào đó, khi anh già đi, khi đám đông không còn đoái hoài, anh sẽ mở file ấy cho vài sinh viên văn chương xem, để kể rằng đã có lúc chữ nghĩa cứu anh bằng cách bắt anh ngừng nói.

 

Trước khi đi ngủ, anh mở điện thoại, vào phần cài đặt, tắt chức năng hiển thị bình luận lạ. Một thao tác nhỏ, nhưng giống như đóng một cửa sổ không khớp vào mùa mưa. Gió vẫn thổi ngoài kia, nhưng trong phòng đỡ ẩm hơn./.